Waar is de passie?

Dit blog is geplaatst op 12 september 2019

De enorme opgave waar de Nederlandse woningbouw voor staat, vraagt om innovatie en opschaling en dus om gedreven ondernemerschap. Het woningtekort en de transitie naar een CO2-neutrale woningvoorraad kan niet worden opgelost met de technieken van nu en zeker niet in het huidige tempo. Het is aan de bouwkolom en haar opdrachtgevers om meer te doen met minder mensen en innovatieve producten en concepten te ontwikkelen in efficiëntere processen. Ík zie dat hierin ook volop stappen worden gemaakt. Bouw- en onderhoudsbedrijven realiseren zich dat de vraag van morgen niet meer tot het laatste detail wordt beschreven in een bestek dat in de aanbestedingsfase alleen nog hoeft te worden afgeprijsd. In de renovatie en nieuwbouw ontstaat langzaam ruimte voor onderscheidend vermogen dat verder gaat dan het scherpste bod voor uitvoering van het werk.

Hoewel de selectie- en gunningstrajecten hiervoor vragen om meer inzet, zijn bouw- en onderhoudsbedrijven vaker positief over deze aanpak en wordt de ruimte voor creativiteit en out-of-the-box denken beter en beter benut. Wat mij betreft een goede ontwikkeling. Het beweegt de van oudsher conservatieve, prijsgedreven sector richting de innovaties en het ondernemerschap die nodig zijn bij de opgaven van de komende decennia. Lef en visie worden vaker beloond met mooie opdrachten en langdurige samenwerkingen.

Toch is de oude manier van werken nog lang niet uit de bouwkolom verdwenen. In de afgelopen maanden heb ik voor verschillende projecten en in verschillende settings aan tafel gezeten met ervaren teams van bouwbedrijven en hun gespecialiseerde onderaannemers, veelal installateurs. Waar de bouwbedrijven in deze projecten inmiddels flink inzetten op de nieuwe manier van vragen met een frisse blik op de toekomst, werd in deze processen soms pijnlijk duidelijk dat de onderaannemers nog vooral werken op basis van aansturing door een traditionele hoofdaannemer, zoals altijd gewend waren. Vernieuwende energieconcepten vinden geen aansluiting bij de installateurs in de keten en aan tafel gedroegen zij zich vooral afwachtend en kritisch over de voorgestelde aanpak. Nu is er niets mis met een kritische blik aan tafel, maar in combinatie met een afwachtende houding en een ‘u-vraagt-wij-draaien-mentaliteit’ werkt dit als een rem op de innovaties die we nodig hebben. Van ervaren installateurs zou je verwachten dat zij vol passie bezig zijn met innovatie en ondernemerschap. Aan tafel bleef de inbreng echter beperkt en werden meer beren op de weg gezet dan innovatieve oplossingen aangedragen. Waar is de passie gebleven? Zijn het nog steeds de hiërarchische verhoudingen tussen hoofdaannemer en onderaannemers die het creatieve planvormingsproces dwarsbomen? Heeft men de kennis en ervaring met nieuwe systemen niet? Of ontbreekt het door de grote drukte en prijsdruk aan vermogen om binnen het bedrijf te innoveren en de juiste kennis en ervaring binnen te halen?

Juist in de installatiesector liggen volop kansen om het verschil te maken in de energietransitie. Warmtepompen zijn volop in ontwikkeling, zonne-energie is booming, goed isoleren vraagt om goede en energiezuinige ventilatie en ook in de aansturing en monitoring van de gehele installatieknoop liggen volop kansen. De woninginstallatie van nu kan slimmer, efficiënter, duurzamer én comfortabeler. Van de installateurs verwachten bouwbedrijven, onderhoudsbedrijven én opdrachtgevers dat zij naast hun uitvoeringscapaciteit kennis van zaken hebben om de woninginstallatie van morgen te plaatsen, monitoren en onderhouden. Voorzien van een kraakheldere prestatiegarantie en optimaal regelbaar door de bewoners. In renovatie en nieuwbouw. Dat vraagt voor veel installatiebedrijven om een andere organisatievorm en het aantrekken van nieuw talent. Wie daarin investeert, wordt een volwaardige samenwerkingspartner aan de ontwerptafel en onderscheidt zich van de concurrenten die vooral focussen op het leveren van installatiecapaciteit.

Toeleveranciers zijn er al mee begonnen en ontwikkelen integrale installatiemodules, voorzien van slimme aansturing en monitoring. Een bijkomend voordeel is het feit dat deze modules zowel bij nieuwbouw als bij renovatie snel te plaatsen en aan te sluiten zijn. Is daar überhaupt nog een (traditionele) installateur voor nodig?