Asbest en corona: duidelijke voorschriften zijn van belang

Dit blog is geplaatst op 31 maart 2020

Een directeur van het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) is toch redelijk wat gewend. Elke werkdag melden zich gemiddeld twee asbestslachtoffers bij dit instituut. Geveld door een hevige korte ziekte hebben zij veelal nog maar kort te leven. De directeur van het IAS moet dus redelijk gehard zijn tegen heftige situaties. Maar deze dagen is alles anders.

Als IAS-directeur kan ook ik weinig anders dan ademloos toeschouwen hoe deze dagen het corona-virus de samenleving in zijn voegen laat schudden. Het lijkt erop dat, zonder tegenmaatregelen, de corona pandemie erin kan slagen om in enkele maanden net zoveel slachtoffers te veroorzaken als het gebruik van asbest in de hele tweede helft van de vorige eeuw.

Er zijn enkele bijzondere paralellen tussen de gevaren van asbest en van het corona-virus. Een belangrijke overeenkomst is dat slechts een minderheid van de blootgestelden ernstige gezondheidsklachten krijgt. Dit gegeven leidt aanvankelijk tot bagatelliseren van het risico en maakt het moeilijk voor de autoriteiten om de naleving van maatregelen af te dwingen.

Een andere analogie is dat het gevaar onzichtbaar is. Asbestvezeltjes noch viruskiemen zijn met het blote oog zichtbaar. Mensen met gelaatsbescherming gehuld in witte (asbest) of blauwe (corona) pakken moeten er aan te pas komen om bescherming te bieden.

Er zijn ook belangrijke verschillen. Zoals gezegd, de snelheid waarmee het coronavirus slachtoffers maakt staat in schril contrast met asbest, waar dertig tot vijftig jaar mee gemoeid zijn eer men weet of men tot de slachtoffers behoort. Een ander belangrijk onderscheid is dat het gevaar bij corona niet komt van golfplaten, remblokjes, isolatiemateriaal of vloerbedekking. De dreiging komt van niemand minder dan de medemens!

De ervaring met het asbestgebruik kan, als spiegel van het verleden, wel dienen om vragen te stellen over de omgang met de huidige crisis. De volgende vragen dienen zich aan:

• Is het potentiële gevaar bijtijds gesignaleerd?
• Worden er voldoende preventieve maatregelen getroffen?
• Krijgen slachtoffers erkenning en financiële compensatie?

Het is te vroeg om een begin van een antwoord op deze vragen te formuleren. Dat heeft er met name mee te maken dat er nog veel onbekend is over de aard van het virus. Overigens waren er, ver voor deze uitbraak, roependen die zeiden dat we niet klaar waren voor een volgende pandemie. Bijvoorbeeld Bill Gates:

Als het gaat om preventiemaatregelen constateer ik dat verreweg de meeste Nederlanders zich keurig houden aan de voorschriften. Discussie vindt vooral plaats wanneer voorschriften niet duidelijk zijn. Dat geldt zeker voor de vitale beroepen. Als iemand die vanuit huis werkt, kom ik deze dagen nog wel in een supermarkt. De eerste dagen na het afkondigen van maatregelen was het met de arbeidsomstandigheden van het supermarktpersoneel slecht gesteld. Gelukkig zijn hier nu meer maatregelen getroffen.

Voor wat betreft de bouwplaats leek de enige veilige functie die van kraanmachinist. Er heerste onduidelijkheid over hoe het werk te organiseren. Daarom is het goed dat de afgelopen dagen partijen een protocol ‘samen veilig doorwerken’ hebben afgesproken. Hierin worden maatregelen afgekondigd over hoe het werk door kan gaan. Vanaf 30 maart is er ook een helpdesk geopend.

De ervaringen met betrekking tot asbest leren hoe belangrijk is het om snel en eensgezind maatregelen vast te stellen.  Laten we hopen dat we door gezamenlijke inspanningen in staat zijn om meer slachtoffers te voorkomen.